بخشش؛ جان مایه فرهنگ رضوی

عقل را و ایمان را حداکثری می‌خواهیم. اولی زندگی را سازمان می‌دهد و دومی ابدیت انسان را. با عقلانیت می‌توان تهدید‌های زندگی را به فرصت تبدیل کرد و با ایمان می‌شود این فرصت را چنان غنی سازی کرد که انسان را در مسیر استغنا چند گام جلوتر ببرد.

مولای ما، علی بن موسی الرضا (ع)، در بیانی راهبردی ضمن توجه دادن فرد مسلمان به بایستگی‌هایی چند ازجمله اینکه از او گمان خیر باشد و دیگران از شرش در امان باشند و خیر کم دیگران را زیاد و خیر زیاد خود را کم بشمارد، به راهبرد پنجم توجه می‌دهند که: «هـرچه حاجت از او خواهند، دلتنگ نشود.» این را عنایت خدا به خود بداند که حضرت حق، دست او را برای یاری بندگانش انتخاب کرده است.

کم نداریم از این مردمانی که با خیراندیشی و بخشندگی رفتاری، شأن خود را نقشی ماندگار می‌زنند. اگر فهرست روشن «جاودان نامان» را بخوانیم، خواهیم دید کسانی بر مرگ چیره می‌شوند که در زندگی، سخاوت، دستی باز و رویی بازتر دارند.

چهره‌های جهادی امروز جامعه از این قسم هستند و شهید رمضانی حرم مطهر رضوی، حجت الاسلام اصلانی، به این صفت چنان ممتاز بود که در خانه اش غالبا به روی همگان باز بود. ساعت کاری تعریف نمی‌کرد. پاسخگویی به مردم را به ساعات روز، مرز نمی‌بست که شب و روز در خانه اش باز بود و رویش از آن هم بازتر. او، شهید حجت الاسلام دارایی و دیگر دوستانش، نه تنها از مراجعه مردم خسته نمی‌شدند و خلقشان تنگ نمی‌شد که آن را فرصتی نیکو و نعمت افزا می‌دیدند.

واقعیت هم همین است؛ سعادت کمک به نیازمندان را نه تکلفی سخت و محدودکننده، بلکه تکلیفی «محمود» وتوسعه دهنده باید دید که خداوند برای فرد نوشته است تا تعالی یابد. سائل را هرگز نباید کوچک شمرد که عیال خداست و حضرتش برای او در اموال برخورداران، حقی و سهمی قرار داده است.

آیه ۱۹ سوره مبارکه الذاریات به این مهم می‌پردازد، به این بیان روشن که: «و در اموال آن‌ها حقی برای سائل و محروم است.» لذاست که در ادبیات دینی بر حسن رفتار تاکید شده است، تاآنجاکه می‌گویند باید دست خود را هنگام کمک، باز و پایین نگه داشت تا نیازمند دست خود را از بالا فرود آورد برای برداشتن.

این نهایت ادب کمک کردن است. انفاق باعث ارفاق در حق کمک کننده می‌شود، خیلی بیشتر از آنکه او به مددجو کمک می‌کند. رهبر فرزانه انقلاب در دیدار با مسئولان کمیته امداد به این مهم توجه می‌دهند که «روح انفاق و نیکوکاری بایستی در جامعه توسعه پیدا کند و جزو ایمان مردم بشود و هرکس بنا را بر این بگذارد که اموالش «و فی اموالهم حق للسائل و المحروم». واقعا برای محرومان حق قائل باشد؛ یعنی این را حق آن‌ها بر خودش بداند. تفضل خودش بر دیگران نداند.

قرآن این گونه می‌گوید؛ نمی‌گوید که شما به دیگری تفضل می‌کنید، می‌گوید او در مال شما حق دارد. در جای دیگر می‌فرماید: «حق معلوم. للسائل و المحروم». (آیه ۲۴/ معارج) به هرحال، ما در جامعه اسلامی باید این را به عنوان یک فرهنگ دربیاوریم.» با فرهنگ سازی به قاعده رضوی گفته است که می‌توان از گرانیگاه‌های مردافکن به سلامت عبور کرد. با این مشرب اجتماعی است که جامعه می‌تواند به سمت کامل شدن عقل جمعی و اعتلای فرهنگ ایثار گام بردارد. به این مهم التزام عملی داشته باشیم.